I. WSTĘP
Program "O niebie prawie wszystko" powstał w wyniku wieloletniej obserwacji zachowań uczniów na lekcjach fizyki: ożywiali się, gdy rozmawialiśmy o astronomii lub, gdy samodzielnie wykonywali zadane doświadczenia. Fizyka jest przedmiotem trudnym, obszernym i nie zawsze udaje się przekazać wiedzę w sposób ciekawy. Koło astronomiczne stwarza szansę dla zainteresowanych i dociekliwych młodych ludzi.
Program zakłada realizację działań zmierzającą do rozwoju ucznia poprzez wspieranie w określaniu własnych możliwości, kształtowanie twórczego myślenia i badania otaczającego świata, doskonalenie umiejętności komunikowania się i uczenia się.
II. CELE EDUKACYJNE
Prezentowany program ma służyć osiągnięciu następujących celów:
- przyzwyczajanie uczniów do samodzielnego rozwiązywania problemów
- kształtowanie osobowości
- ułatwienie oceny własnych zainteresowań i uzdolnień uczniów w aspekcie wyboru kierunku dalszego kształcenia
- wyrobienie nawyku korzystania z różnych źródeł i technologii informacyjnej
- dostrzeganie zjawisk fizycznych w otaczającym świecie
- rozwijanie zainteresowań badawczych i umiejętności krytycznego myślenia
- zachęcanie uczniów do udziału w konkursach pozaszkolnych
- umożliwienie obserwacji nieba poprzez wyjazd do obserwatorium
III. STRUKTURA PROGRAMU
Program Koła Astronomicznego stanowi ofertę zajęć pozalekcyjnych i jest kierowany do uczniów gimnazjum mających szersze zainteresowania z dziedziny przedmiotu fizyki. Ze względu na ciekawość uczniów dotyczącą astronomii, program obejmuje materiał tej części fizyki do realizacji w ciągu jednego roku szkolnego.
Przedmiotem zajęć są zagadnienia związane z niebem: gwiazdozbiory, kolejność rozmieszczenia planet i liczba ich księżyców. Ich tematyka dotyczy również wpływu na nasze życie zjawisk zachodzących w atmosferze ziemskiej i poza nią oraz wzajemnych oddziaływań ciał niebieskich.
IV. TREŚCI PROGRAMOWE KOŁA ASTRONOMICZNEGO
- Astronomia czy astrologia?
Rozróżnianie astronomii wśród innych dziedzin nauk
- Posługiwanie się słownikami
- Wykonywanie plakatu
Uczeń:
- wyjaśnia różnice między pojęciami
- wypowiada się w dowolnej formie plastycznej
- Astronomiczne mapy
Historia powstania nazw gwiazd i gwiazdozbiorów
Mapa nieba
Wycieczka
- Wyszukiwanie i opracowanie informacji z różnych źródeł dotyczących nazw gwiazd i gwiazdozbiorów
- Opracowanie danych w różnej formie – tabele, plansze, mapki...
- Praktyczne posługiwanie się obrotową mapą nieba
- Obserwacja nocnego nieba – wycieczka do PLANETARIUM
Uczeń:
- opowiada mityczne historie związane z nazwami gwiazd
- wymienia nazwy gwiazd i gwiazdozbiorów
- dyskutuje o roli i wpływie gwiazd na życie starożytnych cywilizacji
- odczytuje nazwy gwiazdozbiorów z obrotowej mapy nieba o dowolnej godzinie każdego dnia roku
- odszukuje i nazywa gwiazdy i gwiazdozbiory
- Nasz Układ Słoneczny
Historia poglądów na budowę Układu Słonecznego
Wygląd i charakterystyczne cechy planet
- Wyszukiwanie i prezentacja informacji o planetach
- Wykonywanie albumów
Uczeń:
- wymienia planety Układu Słonecznego
- opisuje ruch planet dookoła Słońca
- przedstawianie zagadnienia
- w wybranej formie, np. albumu
- Wszechświat
Jak duży jest wszechświat?
Życie i śmierć gwiazd
Czarna dziura
- Oglądanie filmu, dyskusja
- Przygotowywanie mini wykładów przez uczniów
- Raport: " Czy można ominąć czarną dziurę?"
Uczeń:
- Oglądanie filmu, dyskusja
- Przygotowywanie mini wykładów przez uczniów
- Raport: " Czy można ominąć czarną dziurę?"
- Konkursy
Konkurs astronomiczny
Konkurs fizyczny
- Przygotowanie do konkursu – rozwiązywanie testów i zadań
- Wykonywanie plakatu na konkurs wojewódzki
Uczeń:
- pokonuję lęk i tremę prezentując swoją wiedzę
- przedstawia zdobyte wiadomości w artystycznej formie
V. METODY I FORMY REALIZACJI
- burza mózgów (dzielenie się nieuporządkowanymi pomysłami, wybieranie najciekawszych rozwiązań
- mini wykłady ilustrowane przykładami ( plansze, filmy, encyklopedie, mapy, raporty )
- praca w grupach
- twórczość artystyczna ( plakaty, albumy, zabawki)
- rozwiązywanie problemów
- praca z komputerem
- zbieranie i prezentowanie materiałów na określony temat
VI. SPOSOBY MONITOROWANIA I EWALUACJI
- Monitorowanie :
- pytania otwarte zadawane uczestnikom na końcu zajęć, dotyczące tematyki i sposobu prowadzenia zajęć
- rozmowy przeprowadzane po zajęciach z uczestnikami zajęć
- Ewaluacja:
- frekwencja na zajęciach
- zaangażowanie podczas wykonywania prac samodzielnych i zespołowych w postaci dodatkowych ocen z fizyki
- przeprowadzenie ankiety wśród uczestników pod koniec roku
Uzyskane wyniki ewaluacji będą analizowane i wykorzystane do wprowadzenia zmian w prowadzeniu zajęć (atrakcyjność dla uczniów, metody pracy, użyteczność w życiu, skuteczność) oraz opracowania nowego programu na kolejny rok szkolny.
VII. LITERATURA
- S. J. Mitton " Astronomia" Polska Oficyna Wydawnicza BGW W–wa 1996
- J. VanCleave "Astronomia dla każdego dziecka. 101 ciekawych doświadczeń" WsiP Warszawa 1994
- M. Komorowska " O programach prawie wszystko" WSiP W–wa 1999
Opracowała:
Grażyna Dereń - Jamnicka
Nauczyciel fizyki w gimnazjum